Bức tranh về KQKD trong năm 2014 của Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (DPM- HSX)  không được khả quan như những năm trước. Bên cạnh việc giá phân bón tiếp tục giảm, Công ty liên tiếp phải đối mặt với những khó khăn đến từ sự thay đổi của chính sách.

“Thế cờ lật ngược” vào cuối năm 20144

Đầu tiên là việc thay đổi công thức tính giá khí đầu vào hồi đầu tháng 04, khiến giá mua khí bị điều chỉnh tăng 12,5%, qua đó ảnh hưởng đến biên lãi gộp của công ty (giảm ~5% so với trước khi thay đổi). Tiếp đến là thông tư 14 quy định về siết tải trọng khiến chi phí vận chuyển trọng năm nay của công ty ước tăng ~37% so với năm 2013. Để đối phó với những thay đổi trên, DPM đã có nhiều nỗ lực trong việc tăng sản lượng bán hàng, theo đó sản lượng phân ure kinh doanh trong 9T2014 đạt 648.008 tấn. Đồng thời, công ty cũng thực hiện chính sách tiết kiệm chi phí quản lý doanh nghiệp trong 9T2014. Tuy vậy, những nỗ lực trên đều không thể bù đắp tổn thất mà công ty phải gánh chịu.

Bên cạnh hoạt động kinh doanh cốt lõi, trong 9 tháng đầu năm 2014, DPM cũng ghi nhận khoản doanh thu tài chính đến từ việc thoái vốn toàn bộ tại PVC (~78 tỷ đồng). Mặt khác, DPM phải ghi nhận khoản lỗ ~181 tỷ đồng đến từ công ty liên kết (CTCP Hóa dầu và Xơ sợi Dầu khí –PVTex). Do đó, lũy kế đến tháng 9/2014, doanh thu của Công ty đạt 7.450 tỷ đồng (-11% so với cùng kỳ), trong khi đó lợi nhuận sau thuế giảm mạnh tới 51% so với cùng kỳ, chỉ đạt 968 tỷ đồng.

Hy vọng cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh bắt đầu từ khi giá dầu thế giới lao dốc mạnh và cho đến quý IV/2014, việc thay đổi công thức tính giá khí đầu vào lại trở thành yếu tố hỗ trợ tích cực đối với kết quả kinh doanh của DPM. “Thế cờ lật ngược” này đã giúp công ty tiết kiệm đáng kể chi phí giá vốn cho hoạt động sản xuất phân ure. Theo ước tính của các chuyên gia, giá khí đầu vào giảm chỉ còn 5,9USD/mmbtu trong quý 4/2014, thấp hơn 10% so với trước khi có quy định thay đổi cách tính giá khí đầu vào. Mặt khác, việc giá bán phân ure duy trì ổn định giúp biên lợi nhuận gộp của DPM trong quý 4/2014 ước tính tăng lên 34,6% từ mức 24% của quý 3/2014. Theo đó, doanh thu và lợi nhuận trong quý 4/2014 ước đạt lần lượt 2.258 tỷ đồng và 446 tỷ đồng, trong đó lợi nhuận sau thuế tăng trưởng ~54,9% so với quý trước và ~72,3% so với cùng kỳ năm 2013. Lũy kế cả năm 2014, doanh thu DPM ước đạt 9.357 tỷ đồng, trong khi đó lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 1.384 tỷ đồng..

Rủi ro ngành năm 2015 sẽ lớn hơn

“Cung vượt cầu” là bức tranh chung của thị trường phân ure của Việt Nam trong những năm gần đây, nhất là kể từ khi nhà máy DCM đi vào hoạt động năm 2012. Trước thực trạng trên, trong năm 2014, Chính phủ đã áp dụng một số biện pháp nhằm kiểm soát nguồn cung như: Ban hành Nghị định 202/2013/NĐ-CP quy định kinh doanh phân bón là mặt hàng kinh doanh có điều kiện; Tăng thuế nhập khẩu phân ure từ 3% lên 6% từ ngày 10/09/2014. Qua đó, tạo thêm rào cản cho các công ty sản xuất phân bón nhỏ lẻ, kém chất lượng trong nước, đồng thời, nguồn cung phân ure nhập khẩu từ Trung Quốc giảm mạnh trong năm nay (-72% yoy). Mặt khác, trong năm nay, Nhà máy Đạm Ninh Bình, một trong bốn nhà máy sản xuất phân ure lớn nhất nước, dừng hoạt động để sửa chữa trong 3 tháng cũng làm nguồn cung trong nước giảm ~200.000 tấn.

Nhìn lại năm 2014, ngành phân bón, cụ thể là thị trường phân ure vẫn trong tình trạng dư cung, tuy vậy, tác động của các yếu tố trên cũng góp phần ổn định nguồn cung của thị trường trong nước. Nhờ đó, mức giảm đối với giá phân ure trong nước trong năm nay cũng tương đối thấp, chỉ giảm khoảng 3% so với đầu năm.

Trong năm tới, ngành phân bón đối mặt với hai rủi ro lớn là rủi ro dư cung và giá nguyên liệu giảm (than đá hoặc khí tự nhiên), do đó, giá bán có nguy cơ giảm mạnh hơn. Theo tìm hiểu của chuyên gia ngành RongViet Research, những yếu tố mang tính quyết định đối với giá phân ure gồm: Giá lương thực, yếu tố mùa vụ, và cung –cầu, đặc biệt là nguồn cung từ thị trường Trung Quốc. Trong khi đó, một số nghiên cứu chỉ ra giá phân bón và giá khí tự nhiên không có sự tương quan chặt chẽ. Mới đây, Trung Quốc đã thêm một lần nữa thay đổi chính sách thuế xuất khẩu đối với các mặt hàng phân bón, mức thuế áp dụng đối với mặt hàng phân ure cho năm 2015 là 80 NDT/tấn, tăng so với mức thuế bình quân của năm 2014, đây được coi là một tín hiệu tốt đối với giá phân ure thế giới. Như vậy, tình trạng dư cung sẽ khiến giá phân ure thế giới trong năm sau tiếp tục suy giảm, bù lại, xu hướng giảm mạnh của giá dầu có thể là yếu tố tích cực giúp cải thiện biên lợi nhuận của các nhà sản xuất phân ure từ khí trong ngắn hạn.

Đối với thị trường trong nước, tình trạng dư cung sẽ nghiêm trọng hơn bởi trong năm tới có thêm dự án mở rộng nhà máy Đạm Hà Bắc đưa vào hoạt động và nhà máy Đạm Ninh Bình hoạt động ổn định. Mặt khác, theo Cục trồng trọt Việt Nam, giá trị của lĩnh vực trồng trọt trong nước đang có xu hướng tăng trưởng chậm lại và duy trì ổn định. Do vậy, nhu cầu phân ure trong nước trong thời gian tới sẽ không có nhiều đột biến. Không tính đến nguồn phân bón nhập khẩu, thị trường ure trong nước có thể sẽ dư cung ~500.000 tấn trong năm 2015. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến cho giá bán phân ure trong nước có thể giảm nhiều hơn mức giảm của giá phân bón thế giới.

Kỳ vọng hưởng lợi từ giá dầu

Trong bối ngành rủi ro ngành gia tăng, các chuyên gia ngành của RongViet Researchkỳ vọng xu hướng giảm của dầu thô sẽ trở thành một “điểm sáng” trong hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm tới của DPM. Với việc lao dốc nhanh và mạnh của giá dầu thời gian qua kết hợp với triển vọng giá dầu trong năm 2015, các chuyên gia đã đưa ra kịch bản cơ sở với dự báo giá dầu FO bình quân năm tới giảm ~30% so với mức bình quân của năm 2014. Theo đó, giá khí đầu vào của công ty ước khoảng 5,2 USD/mmbtu (giảm ~23,2% so với giá bình quân năm 2014). Một điểm khác cũng cần được lưu ý trong năm sau, chi phí vận chuyển và phân phối trong công thức tính giá khí đầu vào (do PVN quy định) dự kiến theo kế hoạch sẽ điều chỉnh tăng từ mức 0,63 USD lên tối đa 1 USD vào đầu năm 2015. Tuy vậy, với diễn biến giá dầu thế giới như hiện nay, nhiều khả năng PVN sẽ cân nhắc giãn thêm thời gian thực hiện kế hoạch điều chỉnh chi phí này.

Cũng theo RongViet Research, một điểm sáng nữa đối với DPM trong năm tới là khả năng giảm lỗ từ khoản đầu tư vào PVTex. Trong những năm qua, do được đưa vào hoạt động trong giai đoạn khó khăn, giá bán sợi thấp hơn kỳ vọng khiến Pvtex hoạt động không khả quan. Tuy nhiên, theo chia sẻ của DPM, hiện tại, PVtex đã đi vào hoạt động và vận hành ổn định. Bên cạnh đó, ngành dệt may là ngành được hưởng lợi khá nhiều từ giá dầu giảm, giá bán sợi tổng hợp dù giảm theo giá dầu song tốc độ giảm chậm hơn. Đồng thời, với cơ hội hưởng lợi từ các hiệp định thương mại tự do của ngành dệt may Việt Nam, RongViet Research có lý do để tin rằng hiệu quả hoạt động của PVtex sẽ tốt hơn trong năm sau.